Rekonstrukcja studni z X-XI w.
W trakcie badań wykopaliskowych w 1962 roku odsłonięto pozostałości obiektu o wymiarach około 3,90×4,20 m (długość boków wynosiła: N – 4,2 m, E – 3,95 m, S – 3,9 m, W – 3,9 m). Górny poziom „budynku 1/62” zlokalizowano na poziomie 102,58 m n.p.m. Na planie wnętrza w części górnej, pośrodku obiektu stwierdzono obecność paleniska oraz jamę. Miała ona kształt owalny i wyłożona była drobnymi kamieniami polnymi. Znaleziono w niej bardzo dużo niewielkich fragmentów naczyń.
Bulla Izjasława znaleziona w pobliżu obiektu (fot. M. Osiadacz)
Ściany „budynku 1/62” zbudowane były z sosnowych płaz – belek płasko obrobionych na obu końcach, z naturalną okrąglizną po bokach), o szerokości od 0,25 do 0,32 m. Zachowały się do wysokości 0,80-1,20 m.
W węgłach dostrzegalne były konstrukcyjne zacięcia belek. Na poziomie około 1,5 m poniżej poziomu na którym uchwycono zarys „budynku” zlokalizowano 4 belki podwalinowe, w przekroju prostokątne, tworzące kwadrat. Pod nimi, do głębokości 100,15 m n.p.m. (to najniższy możliwy do uchwycenia poziom – z powodu obecności wody podskórnej) zarejestrowano kilka warstw drobnych kamieni. Odkrywczyni sformułowała hipotezę, że kamienie stabilizowały występującą tu kurzawkę.
Drewniany talerz z wypełniska obiektu (archiwum IAE PAN)
Fragment naczynia klepkowego z wypełniska obiektu (archiwum IAE PAN)
W wypełnisku zarejestrowano ponad tysiąc fragmentów ceramiki, ponad dwa tysiące fragmentów szczątków kostnych oraz około 200 innych zabytków. Wśród nich wiele przedmiotów drewnianych związanych z produkcją bednarską, części skopków, 1 czerpak, 1 talerz cały i części talerzy, łyżkę, tłuk ciesielski, miarę – łokieć, pławik z kory, i inne. W części SE odkryto dużą drewnianą beczkę z klepek dębowych w której odkryto czaszkę końską. W tej części obiektu znajdowały się także wyroby ze skóry, m.in. podeszwa buta dziecięcego i miniaturowego oraz wierzchy obuwia. W górnej partii „budynku” zlokalizowano srebrną monetę „krzyżówkę” (z XI w.), pierścionek szklany oraz część drugiego, kolczyk srebrny, 4 kawałki ołowiu, w tym 1 odważnik, i inne. W partiach przydennych znaleziono także 5 kabłąków od wiader.
Rzut poziomy zasypiska obiektu (archiwum IAE PAN)
W próbkach ziemi pobranej z wypełniska zidentyfikowano pestki śliwy, wiśni oraz brzoskwini, a także orzechy laskowe. Na uwagę zasługuje niebywale duża ilość kości zwierzęcych z „budynku 1/62”, przede wszystkim 5 czaszek końskich, także innych szczątków koni (900 okazów), kości bydła (789 szczątków), świń (297), owiec (104), psów (44), dzików (23), jeleni (10), saren (5), żubrów (2), niedźwiedzia (1). W pobliżu tego obiektu, w nawarstwieniach kulturowych datowanych na XI w., odkryto ołowianą pieczęć – rozpoznaną jako bulla księcia Izjasława Dymitra Jarosławowicza.
Widok wykopu w trakcie badań (rys. archiwum IAE PAN)
Położenie obiektu na tle grodziska (oprac. D. Wyczółkowski)
Funkcja obiektu określana była najczęściej jako mieszkalna. Stąd też stosowane w literaturze nazwy – „chata z beczką”, bądź „chata komesa”. Jednakże obecnie ta interpretacja jest podważana. Zaproponowano identyfikację obiektu jako rodzaj cysterny – studni. Zwrócono uwagę na jego głębokie posadowienie. Analiza wykazała, że dno obiektu znajdowało się co najmniej pół metra poniżej konstrukcji stabilizujących podnóże pobliskiego wału. Przypuszczalnie więc znajdować się mogło nawet poniżej poziomu lustra wody. Nie dziwią więc warstwy kamieni występujące na dnie, które miały ułatwić przesączanie wody do wnętrza obiektu, a pośrednio rzeczywiście stabilizowały warstwy kurzawki. Wypełnisko obiektu uformowało się w okresie późniejszym. Wkopana beczka bez dna również byłaby więc rodzajem studni czerpalnej, kolejnym etapem użytkowania obiektu.
Wykonane analizy dendrochronologiczne, określające wiek drewna na podstawie analizy układu słojów, pozwoliły na określenie przypuszczalnego czasu ścięcia drzew użytych do budowy na okres między rokiem 980 a 1050.
Dariusz Wyczółkowski
© MOZK 2024 | BEVEL STUDIO